TENG’ SUONNO 

Analogías y Semejanzas entre el Español y el Napolitano

(abstract en  napolitano y español)

por Gaetano Vergara

20 de Mayo de 2001 

 

Napolitano

Cchiù 'i trecient' anni sotto all'aragunesi, 'e spagnuoli e 'i burbuni (tra 'o 1502 e 'o 1861) hanno lasciato int' 'o napulitano nu cuofano e na sporta 'e parole che fanno capì quanto tiempo simmo state ógna e deta cu 'sta gente. Però amma dicere ca nun so sulo parole; è propete a forma e a sustanza do napulitano che fa vedé quanti spagnularie s'ammescano mmiezzo 'e cose ca dicimme juorno pe' juorn a Napule e pa' cca attuorno.

Tanto pe fa capì nu pocurillo 'e che se tratta, pensate 'nu poco ca tante manera 'e dicere napulitane 'e truvammo pare pare a Spagna; comm':

·    chella A primma 'i annumenà a na persona (Nun veco a Maria: No veo a María);

·    avé e tené (Tengo duje figlie: Tengo dos hijos. Hanno nserrato 'o tauto: Han encerrado el ataúd);

·    chella manera 'e dicere doje vote me ca nun ce piace a tanti prufessuri italiani (A me me piace). 

E po' ncuntrammo a Spagna pure int' e cugnome (Vergara, Vargas, Ruiz Ballesteros, Olivares) y mmiezzo 'e vie (Rua Catalana, Via Tuledo, 'e Quartieri Spagnuoli).

E l'aggia ditto già ca nce stanno pure nu sacco 'e parole napulitane ca veneno da Spagna e nun teneno niente a che fà cu l'italiano, comme: accio (apio), cerasa (cereza), scapece (escabeche), iennero (yerno), suocr' e socra (suegro y suegra), aunì (aunar), capé (caber), 'nserrà (en-cerrar), currea (correa), fanfarone (fanfarrón), funtaniere (fontanero), palummo e palomma  (palomo y paloma).

'E vote, sentenno e vvoce 'e Napule, me pare e sentì ancora 'sti surdati e capitani spagnuole chiacchierià mmiezzo e viche 'e 'sta città:

¿Qué has pasado? / Me estropearon de manos y pies / ¡Basta ya! Tengo sueño.

y  Español

Más de tres siglos de dominación aragonesa, española y borbónica (entre 1502 y 1861) han dejado en el napolitano muchas trazas que atestiguan el largo contacto con el universo lingüístico ibérico.

En particular, se conservan muy vivas las huellas de la dominación castellana no sólo en el léxico, sino también en la estructura gramatical del sistema lingüístico presente en el territorio napolitano. 

A modo de ejemplo citamos: 

·         el acusativo personal, es decir el uso de la a en el complemento directo referido a persona (Nun veco a Maria: No veo a María);

·         el uso del verbo tenere en lugar del italiano avere (Tengo duje figlie: Tengo dos hijos. Hanno nserrato 'o tauto: Han encerrado el ataúd);

·         la repetición del pronombre complemento  (A me me piace /  A mí me gusta). 

Existen trazas evidentes también en los apellidos (Vergara, Vargas, Ruiz Ballesteros, Olivares) y en la topografía napolitana (Rua Catalana, Via Toledo, Barrios Españoles).

Finalmente, entre las muchas palabras napolitanas de probable derivación o influencia castellana citamos: accio (apio), cerasa (cereza), scapece (escabeche), iennero (yerno), suocr' y socra (suegro y suegra), aunì (aunar), capé (caber), 'nserrà (en-cerrar), currea (correa), fanfarone (fanfarrón), funtaniere (fontanero), palummo y palomma (palomo y paloma).

De esta manera, en enteras frases napolitanas resuena el eco de los españoles que vivieron aquí: 

Che è passato? / Me struppiarono mane e piere / Basta! Tengo suonno.

 

pagina precedente

HOME

 
Gaetano Vergara, 2001 ©© Some rights reserved

   Nedstat Basic - Web site estadísticas gratuito
El contador para sitios web particulares